Wel of niet reanimeren

Artikel V&VN (2015) over het wel of niet reanimeren.

Onder de 90-plussers is er een bescheiden trend om een tatoeage te hebben met het wel of niet reanimeren-verzoek, maar is de tatoeage rechtsgeldig? En wat zijn eigenlijk de rechten en plichten van een zorgverlener wanneer men moet besluiten om de persoon wel of niet te gaan reanimeren.

Kortgeleden werd er hevig gediscussieerd over het wel of niet reanimeren van een patiënt met een reanineer-mij-niet-tatoeage. Vele mensen zullen dan ook niet gaan reanimeren, maar enkele anderen maken bezwaren. Tijdens de opleiding leren studenten dat een tatoeage niet rechtsgeldig is en men veracht is te reanimeren, anders zijn ze strafbaar. Wettelijk mag als hulpverlener alleen niet reanimeren als officiële penningen wordt gedragen. Want wat als iemand gedwongen is om zo'n tatoeage te laten zetten.

Het is lang onduidelijk geweest wat de rechtsgeldigheid is van een niet- reanimeren-tatoeage of een andere verklaring in een plotselinge situatie. In 2010 is door de Nederlandse Vereniging voor een vrijwillig levenseinde (NVVE) een niet-reanimeren-pening ontwikkeld. Deze is destijds rechtsgeldig verklaard. In 2014 is door minister Schippers gezegd dat behandelverbod in alle vormen mag worden aangegeven en dit verbod is bindend. Zolang er sprake is van schrifttekens. Een tatoeage valt daar dus onder.

Zorgvragers hebben het recht om een medische behandeling te verrichten. Als iemand zelf niet kan zeggen wat hij wil, maar er is een duidelijke schriftelijke verklaring waarin hij aangeeft een behandeling niet te willen. Dan dient die behandeling niet plaats te vinden. Voor de schriftelijke wilsverklaring geldt alleen dat hij in schrifttekens moet zijn. Dat betekent dat een penning, maar ook je eigen lichaam, als schriftelijke wilsverklaring kunnen dienen. Deze informatie is blijkbaar niet bij alle zorgverleners en opleiders bekend. Het is belangrijk dat zorgverleners en opleiders dat wel weten om te voorkomen dat ze verkeerde informatie verspreiden en fout handelen bevorderen. Dat mensen kiezen voor een tatoeage, geeft wel te denken over de praktijk en over de communicatie met onze zorgvragers.

Ina Bolt, ambulanceverpleegkundige en bestuurslid van V&VN Ambulancezorg, heeft veel met de problematiek rond reanimeren te maken. "Snel een overweging kunnen maken over wat wel en niet te doen, blijft voor ambulanceverpleegkundigen een dilemma, zeker wanneer familie of omstanders van jou verwachten te handelen. Er is weinig tijd om goed uit te zoeken en soms heb je weinig medische achtergrond en relevante informatie beschikbaar."

"Het reanimeren van bijvoorbeeld een 90-jarige kan een zinloze handeling lijken. Er zijn echter omstandigheden die een reanimatie van een 90-jarige zinvol maken. Wanneer duidelijk is aangegeven (zorgdossier, een wilsverklaring, penning of tatoeage) dat iemand niet meer gereanimeerd wil worden, dan hoor je niet te reanimeren. Het laten aanbrengen van een niet-reanimeren-tatoeage is op zich een trieste ontwikkeling. Blijkbaar mag je als oudere niet meer sterven in het bijzijn van anderen zonder dat aanwezigen zich schuldig voelen en mogelijk strafbaar zijn Dat is het resultaat van het ver doorgeschoten idee dat we de dood kunnen voorkomen met overal aanwezige AED's en hulpverleners die kunnen reanimeren."